تاریخچه شهرسازی
نخستین شهرساز و یا نخستین کسی که به بیان اصولی در زمینه شهرسازی پرداخت،شخصی به نام هیپوداموس بود که در حدود سال 480قبل از میلاد میزیست این شخص اصولی را برای شهرسازی زمان خود بیان نمود که منطقی و علمی بود.اصول پیشنهادی این شخص ،شهرسازی را بیشتر از لحاظ تامین آسایش ساکنین آن و از نظر تهیه احتیاجات روزمره به نحوی ساده مورد توجه قرار داده است.او معتقد است که شهر بایستی از محله هایی تشکیل شود و ساکنین هر محله بتوانند مایحتاج خود را از بازارهای نزدیک خود فراهم سازند.با این همه دامنه پیدایش تحولات امروزی دانش شهرسازی،به قرن نوزدهم میلادی می رسد.در اثر رونق و توسعه صنعت و مشکلات ناشی از آن و به دنبال تاسیس مراکز تخصصی و علمی و دانشگاهی در زمینه مسائل شهرسازی ،گامهای اساسی در حل مسائل شهری برداشته شد و نظریات مختلفی در این زمینه عنوان گردید.
معرفی رشته مهندسی شهرسازی
مهندسی شهرسازی یکی از رشته های پراهمیت و جذاب در مجموعه رشته های آزمون سراسری است که داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی می تواند آن را انتخاب کند.در نیم قرن اخیر توجه بسیاری به رشته مهندسی شهرسازی شده است و دانشکده و کالج های معروف بسیاری به آن روی آورده اند.این رشته،امروزه ،کمک شایانی به حل معضلات در سطح شهر و کل جوامع کرده است و توانسته جایگاه ویژه ای برای خود کسب کند.در کشور ما نیز بسیاری به متخصص و کارشناس در این زمینه احساس شده و می شود و دانشگاه های مختلفی ،سعی بر تاسیس و ایجاد این رشته نموده اند.در سطح مدیران کشور نیز کم کم ،نیاز به رشته ای همچون شهرسازی احساس شده است و بسیاری از مدیران شهری سعی در فرا گرفتن این دانش،به صورت دانشگاهی و غیره داشته اند.به عنوان نمونه ،در حالی که تا چندسال پیش ،معدودی از شهرداران در سطح کشور،دارای تحصیلات در زمینه شهرسازی بودند،اما امروزه این تعداد به شدت افزایش یافته و کم کم سایر مدیران نیز نیاز کسب این دانش را احساس نموده اند.علاوه بر عملیات عمرانی،محاسبات سازه ،بحثهای معماری و ... که اکثرا بر روی تک بنا و یا یک محدوده مشخص متمرکز هستند،نیاز بسیار زیادی به رشته ای همچون شهرسازی احساس می شود تا بتواند علاوه بر این مباحث،در سطحی کلان تر وارد صحنه شده و بتواند مباحثی همچون اقتصاد،روانشناسی،آمار،سوانح طبیعی(زلزله و ...)،مدیریت؛حمل و نقل،ترافیک و... را با مسائل فوق ترکیب کرده و نتیجه ای بهینه را سبب شود.رشته شهرسازی ،در واقع مفصلی بین علوم گوناگون است ،از علوم انسانی گرفته ،تا علوم فنی مهندسی،همانند عمران،تاسیسات،ترافیک،حمل و نقل و... و هنر،همانند طراحی،معماری و... .
ضرورت و اهمیت دوره کارشناسی مهندسی شهرسازی
توعه شهرسازی و رشد شهر ها و شهرگرایی در سده اخیر ،روز به روز به مسائل شهری ابعاد جدیدتری بخشیده است.امروزه مراقبت و هدایت توسعه شهری و ساماندهی مناطق پیرامون شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار گشته است.طی دهه های 1335-1375 تعداد شهرهای ایران سه برابر شده و پیش بینی می شود که در سال 1400 شمسی این تعداد باز هم 2برابر گردد.تداوم این روند در آینده،مراقبت و هدایت توسعه های شهری را در دستور کار قرار داده و بر ترتیب نیروی انسانی اگاه و کارار در سطوح مختلف شهرسازی تاکید می کند.با توجه به این واقعیات حرفه شهرسازی در مقطع کارشناسی به عنوان تخصصی میان رشته ای با تمام زمینه های علمی پایه ای .اصلی شهرسازی در تحصیلات دانشگاهی معنا می یابد .در این مقطع تقویت مهارت های فنی و کاربردی و همچنین آماده سازی زمینه برای دوره تخصصی کار شناسی ارشد شهرسازی و تربیت انسانی کارا در سطوح مختلف اجرایی کشور در دستور کار قرار می گیرد .آموزش در دوره کارشناسی مهندسی شهرسازی زمینه ای مناسب برای ساماندهی و هدایت توسعه و حفاظت و بهره وری از منابع موجود و بالقوه محیطی در نقاط شهری را فراهم می آورد.این دوره ضمن تحول و ارتقا کیفی آموزش تخصصی دوره های کار شناسی ارشد ناپیوسته شهرسازی دگرگونی کیفی در موزش دوره های دکتری شهرسازی را نیز فراهم کرده و مایه توسعه فنی و علمی شهرسازی در جهت همگامی با رشد و تحول کشور خواهد گردید.
تعریف و اهداف
کارشناسی مهندسی شهرسازی عبارت از مجموعه آگاهی های علمی،فنی در سطح آموزش های عمومی حرفه شهرسازی است.دانش آموختگان این دوره قدرت اجرای طرح سکونتگاه های شهری و یا در حال شهری شدن را در چارچوب آموخته های خود دارا بوده و آمادگی لازم را در تهیه طرح های شهری با گروه های تخصصی خواهند داشت.این فارغ التحصیلان همچنین با کسب آگاهی ها و مهات های علمی-فنی،در تهیه طرح های شهری همکاری فعال داشته و شرایط لازم و پایه ای را برای ورود به دوره های تحصیلات تکمیلی شهرسازی واجد خواهند بود.
دوره کارشناسی مهندسی شهرسازی در پی تحقق بخشیدن به موارد زیر است:
1-گسترش دانش و مهارت شهرسازی به منظور تربیت نیروی انسانی آگاه و کارا که بتواند در خدمت رشد و تحول همه جانبه کشور قرار گرفته و نظارت و مراقبت بر توسعه پایدار شهری بر اساس طرح های مصوب را بر عهده گیرد.
2-تربیت کارشناسانی که بتوانند رابطه مناسب بین برنامه های اجتماعی-اقتصادی و توسعه ای را در اجرای طرح های شهری فراهم آورند و بر اجرای طرح ها و برنامه های توسعه نظارت نموده و در ارتقاء کیفیت و کارایی محیط های شهری موثر افتند.
3-زمینه های علمی و فنی دوره های تخصصی شهرسازی را تقویت کرده و کارشناسی ارشد گرایش برنامه ریزی شهری و طراحی شهری را به سوی حرفه ای تر شدن سوق دهند.
محور های اصلی رشته مهندسی شهرسازی
در این رشته حداقل شش محور اصلی وجود دارد که در برنامه ریزی و طراحی شهر سرنوشت ساز است.که عبارتند از:
1-برنامه ریزی شهری
2-برنامه ریزی حمل و نقل
3-برنامه ریزی منطقه ای
4-برنامه ریزی شبکه های زیرساختی
5-برنامه ریزی محیط زیست
6-طراحی شهری
ترکیب این شش دانش،متخصصان را قادر می کند که تمامیت پدیده شهر را مورد شناسایی قرار دهند و برای هدایت و کنترل توسعه آن تلاش کنند.
بازار کار
این رشته هم اکنون در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آن که دارای زمینه های کاری متفاوت و متنوعی است،هنوز بازار کار آن اشباع نشده است.به عنوان نمونه ،کشور کانادا بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهر سازی هستند،جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل ،قائل است.توجه به این نکته حائز اهمیت است که تا 5سال پیش ،این رشته تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود داشته است و به تازگی در مقطع کارشناسی نیز فعالیت هایی صورت گرفته است ،بنابراین با بازار کار اشباع از نیروی کار مواجه نیستیم.زمینه های کاری رشته شهرسازی در ایران بسیار متفاوت و متنوع است،در بخش دولتی ،در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ،شهرداریها ،وزارت کشور،استانداریها و سایر ارگانهای وابسته به وزارت کشور ،اداره راه و شهرسازی و... و در بخش خصوصی،در شرکتهای مهندسین مشاور شهرسازی ،معماری،برنامه ریزی منطقه ای و ... .
نقش و توانایی
شهرسازی در عین تخصصی بودن خود دارای خصلت میان رشته ای بوده و با زمینه های گوناگون در سطوح روستایی ،شهری و منطقه ای از یک سو و سطوح فنی و انسانی از دیگر سو در ارتباط می باشد.کارشناسان شهرسازی می توانند در فرآیند ساماندهی و بهبود فضای زیستی و محیط های زندگی نقش موثر داشته و با ارائه طرح های مختلف در مدیریت ،طرح و برنامه ریزی و اجرای طرح ها و برنامه این فضاها مشارکت نمایند.این کارشناسان به نسبت آموخته های خود قادر به تهیه طرح و برنامه در سطوحی از طرح های شهری و روستایی بوده و عملا در فرآیند شهرسازی نقش و وظیفه حرفه ای خویش را ایفا خواهد نمود.
تعداد و نوع واحدها
تعداد واحد هایی که در این دوره ارائه می شود 140 واحد به شرح زیر می باشد:
1-دروس عمومی 1+20 واحد
2-دروس پایه 32واحد
3-دروس اصلی 42واحد
4-دروس تخصصی 31واحد
5-دروس اختیاری 14واحد
جمعا 140واحد